Với mục tiêu nâng cao nhận thức nhà quản lý, cán bộ địa phương, nhà khoa học và các đơn vị khác có liên quan đến vấn đề suy giảm nguồn nước dưới đất và sụt lún đồng bằng, Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu (Viện DRAGON-Mekong) - Trường Đại học Cần Thơ phối hợp với tổ chức Arcadis (Hà Lan) dưới sự tài trợ của Netherlands Enterprise Agency đã tổ chức hội thảo trực tuyến về “Quản trị về sụt lún đất và quản lý nước dưới đất tại đồng bằng sông Cửu Long- khu vực Bến Tre, Sóc Trăng và Trà Vinh (diễn ra vào sáng 10/12/2021)”.

Hội thảo trực tuyến “Quản trị về sụt lún đất và quản lý nước dưới đất tại đồng bằng sông Cửu Long – khu vực tỉnh Bến Tre, Sóc Trăng và Trà Vinh”.

 Tham dự hội thảo có các đại diện của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Công thương, Sở Xây dựng, Công ty Cấp nước, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật của tỉnh/thành phố Bến Tre, Sóc Trăng và Trà Vinh và cùng với các nhà khoa học trong các lĩnh vực kỹ thuật, quản lý tài nguyên nước, địa chất và các lĩnh vực khác có liên quan đến quản trị và phát triển bền vững nguồn tài nguyên nước tại đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). 

TS. Đinh Diệp Anh Tuấn - Chánh văn phòng, Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu phát biểu khai mạc hội thảo

TS. Đặng Kiều Nhân - Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Phát triển ĐBSCL, Trường Đại học Cần Thơ chia sẻ về “Quản trị và vấn đề xã hội trong khai thác nước dưới đất và sụt lún đất”.

TS.Nguyễn Đình Giang Nam - Trưởng Bộ môn Tài nguyên nước, Khoa Môi trường và Tài nguyên Thiên nhiên, Trường Đại học Cần Thơ chia sẻ về “Các vấn đề kỹ thuật và quản lý nguồn tài nguyên nước dưới đất”

TS. Đinh Diệp Anh Tuấn – Chánh văn phòng, Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu chia sẻ về “Kế hoạch thích ứng hướng đến chống chịu: Hạ tầng cấp nước đô thị ven biển”.

Tại phiên thảo luận, đại diện của các đơn vị đã chia sẻ các vấn đề liên quan đến nguồn tài nguyên nước dưới đất và sụt lún của từng địa phương nói riêng và vùng ĐBSCL nói chung, cũng như đề xuất những giải pháp, khuyến nghị trong quản lý, khai thác tài nguyên nước dưới đất và vấn đề sụt lún hướng đến việc sử dụng bền vững tài nguyên nước ở vùng ĐBSCL.

Ông Ung Văn Đẳng - Trưởng phòng Tài nguyên nước - khoáng sản, Sở TN&MT Tỉnh Sóc Trăng chia sẻ về các vấn đề liên quan đến nguồn tài nguyên nước dưới đất và sụt lún tại địa phương.

Ông Lê Quang Răng - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tỉnh Trà Vinh chia sẻ về các vấn đề liên quan đến canh tác nông nghiệp, khai thác và sử dụng nước dưới đất và vấn đề sụt lún tại địa phương.

Thông tin và tài liệu của các dự án và hội thảo được cập nhật tại Mạng lưới Bảo vệ môi trường và Ứng phó với biến đổi khí hậu Đồng bằng sông Cửu Long (MekongNet) và trang thông tin của dự án. Đây là trang thông tin nhằm chia sẻ và kết nối với cộng đồng, những cán bộ địa phương, các nhà khoa học, các doanh nghiệp ở vùng ĐBSCL có cùng mối quan tâm (Community of Interest- CoI) và Cộng đồng thực hành (Community of Practice - CoP) cũng như các bên có liên quan trong quản trị tài nguyên nước và sụt lún tại ĐBSCL.

TS. Đinh Diệp Anh Tuấn giới thiệu về mạng lưới MekongNet và các trang mạng chia sẽ thông tin liên quan đến khai thác, quản trị tài nguyên nước dưới đất và sụt lún tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Thông qua kết quả của hội thảo, một số khuyến nghị chính sách có thể được xác định, bao gồm:

Chính sách:

• Cho đến nay, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 167/2018 cùng với các văn bản pháp luật khác nhằm hạn chế khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên nước dưới đất. Tuy nhiên, ở những khu vực ven biển với khả năng tiếp cận nguồn nước mặt bị hạn chế thì người dân vẫn phải sử dụng tài nguyên nước dưới đất cho các hoạt động sinh hoạt và sản xuất vì họ chưa có nguồn cấp thay thế khác cho nước ngầm. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp của nhiều bên và đưa ra những giải pháp với quy mô cấp vùng cho các tỉnh ĐBSCL.
• Tăng cường khai thác nước mặt như một nguồn thay thế để giảm áp lực tài nguyên nước dưới đất. Các biện pháp hạn chế khai thác nước dưới đất cần được thực hiện theo quy hoạch với lộ trình cụ thể đã được phê duyệt. Thêm vào đó, cần hạn chế hoặc không cấp phép khai thác nước dưới đất tại các khu vực dễ dàng tiếp cận với nguồn nước mặt; Hoặc các khu vực có hệ thống kênh cấp 1, 2, có mặt cắt sông trên 100m và có chất lượng nước mặt đủ điều kiện cấp nước cho các đối tượng sử dụng nước như sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp.
• Khuyến khích, mở rộng phạm vi nghiên cứu về việc bổ cập nguồn tài nguyên nước dưới đất và thúc đẩy phát triển/ứng dụng các kỹ thuật này ra thực tế. 
• Khuyến nghị bổ sung vần đế “sụt lún đất” vào các văn bản chính sách pháp luật và cần quy định cụ thể cơ quan/đơn vị chịu trách nhiệm quản lí vấn đề này.
• Nâng cao hiệu quả sử dụng nước cho các mục đích thiết yếu của người dân và những mục đích sử dụng nước mang lại giá trị cao. 
• Khuyến nghị về cơ chế phối hợp trong khai thác và sử dụng tài nguyên nước giữa các tỉnh trong vùng, cũng như giữa vùng ĐBSCL và các khu vực khác trong lưu vực sông Mekong.

Kỹ thuật:

• Xem xét các kỹ thuật bổ cập nước dưới đất, yếu tố chất lượng nguồn nước bổ cập cũng cần được quan tâm. 
• Đề xuất xây dựng các khu khai thác nước dưới đất tập trung công suất lớn nhằm phát huy hiệu quả sử dụng tài nguyên, góp phần cung cấp nước có hiệu quả. Bên cạnh đó cũng có thể đề xuất định thuế sử dụng nước dưới đất.
• Xem xét xây dựng một số hồ chứa nước ngọt tại các vùng ngập lũ tự nhiên trên địa bàn tỉnh cũng như tận dụng hệ thống các sông tự nhiên không còn phục vụ cho mục tiêu giao thông thủy nhằm đảm bảo nguồn cung nước mặt, giảm thiểu nhu cầu khai thác nước dưới đất.
• Quy hoạch hệ thống cống, hệ thống điều tiết nước cửa ngõ (đê cửa sông, đê biển) để quản lí hiệu quả nguồn nước ngọt và kiểm soát mặn, cần phải nâng cao tính đồng bộ trong công tác thiết kế các cống ở ĐBSCL.
• Cân đối cơ chế mùa vụ, lựa chọn cây trồng phù hợp với trữ lượng nước theo mùa để giảm nhu cầu khai thác nước ngầm cho tưới tiêu.
• Đề xuất xây dựng các hệ thống quan trắc sụt lún ở các tầng không ngậm nước và ở tầng đá gốc, kết hợp với dữ liệu viễn thám để tính toán mức độ sụt lún hiệu quả hơn, từ đó sẽ có các chính sách cụ thể và hiệu quả hơn cho từng khu vực.

Chia sẻ thông tin:

• Xây dựng nền tảng dữ liệu trực tuyến để các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách cũng như lãnh đạo các địa phương có thể chia sẻ thông tin hiệu quả, đảm bảo thông tin được cập nhật kịp thời và chính xác.

(Tin và ảnh: Viện DRAGON-Mekong)